Şehirler nasıl büyümeli? Basit ve evrensel esaslar
“Pek çok şey şehirlere nasıl şekil verdiğimize bağlı: Sadece çevresel etkiler değil, sosyal refahımız, ekonomik gücümüz, toplum ve bağlılık duygumuz...” diyor mimar, kentsel tasarım ve şehir planlamacı Peter Calthorpe.
Şehirler, bizi biz yapan canlı organizmalar gibi, bireyler şehirlerin ayrılmaz birer parçası. Çevremiz ne kadar düzenli, güvenli, canlı, çeşitliliklere izin veren fırsatlar yaratıyor ve kolay ulaşabilirlik imkanı sağlıyor ise, bireyler de kendilerini o derece sağlıklı, üretken ve mutlu hissedebilirler.
Dünya nüfusunun şehirlere doğru hız kesmeden kaydığını düşündüğümüzde şehirlerin kaçınılmaz olarak büyümesi gerektiğini bilebiliriz ancak nasıl büyümesi gerektiği konusunda herkesin birçok fikri olabileceği gibi birçok kimsenin hiçbir fikri olmayabilir de. Ya da bir şehri daha iyi geliştirelim derken aslında zarar verebileceğimiz kararların farkında bile olamayabiliriz. İşte bu anlamda, bu yazıdan yeni bakış açıları kazanarak, belki de şehirleri daha yaşanabilir kılabiliriz.
Şehirler nasıl büyümemeli?
Öncelikle, soruyu tersten soralım; yani şehirler nasıl büyümemeli... Şehirler bilinçsizse gelişigüzel yayılarak büyümemelidir. Etrafı duvarlarla, çitlerle çevrili şehrin çok uzak boş arazilerine, şehirden soyutlanmış konut projeleriyle, ardı ardına yakın lokasyonlarda büyük büyük avmler açarak, sosyal etkileşime kapalı, tek tip bir yaşam sunarak, toplumu tüketime zorlayan şehirler yaratarak büyümemelidir. Peter Calthorpe gelişigüzel yayılmanın tehlikesini ise şöyle açıklıyor : “İlk özelliği insanları izole etmesi. İnsanları dışa kapalı ekonomik ve arazi kullanımlı bölgelere ayırıyor. Onları doğadan ayırıyor. Çapraz verimlileşmeye, etkileşime izin vermiyor, şehirleri harika yapan ve toplumu zenginleştiren etkeni kaldırıyor. Bunun çaresi düşünmemiz gereken asıl şey...” (video 1:20)
Gelişigüzel yayılmanın olumsuz etkilerinin bir başka önemli boyutu ise, şehir içi yolculuk zamanının uzaması dolayısıyla hayat kalitesinin düşmesinin yanı sıra, günlük araba kullanım süresinin artması ile, iklim değişikliğini tetikleyecek CO2 salınımının doğru orantılı yükselmesi, hava kalitesinin ve sağlıklı ortamların azalması sonucunda, (ekonomik boyutunu irdelediğimizde) bireysel sağlık harcamalarının, yakıt/petrol tüketim masraflarının artmasının önünü açmasıyla aslında şehirlerde çarpık, düzensiz ve gelişigüzel yayılmanın, hayatımızda hiç öngöremediğimiz olumsuz sonuçların, başlıca sebebi oluvermektedir.
Peki, şehirler nasıl büyümeli?
1- Muhafaza etmek
Bir şehrin kimliği geçmişidir. Eğer şehirlerin geçmişi muhafaza edilemez ise, şehir, bilincini yitirmiş
bir bireye dönüşür. Doğal çevre ve ekosistem ile şehrin tarihi bir şehre değer katan unsurlardandır.
2- Çeşitlilik/Karma Kullanım/Ekonomi
Karma kullanım tanımlandığında, farklı yaş aralıklarının, farklı gelir gruplarının ve farklı kullanım alanlarının bir araya gelmesini düşünebiliriz. Böylece çeşitliliğin canlanması ve etkileşimin artması öngörülmektedir. Ekonomide farklı grupların etkileşimi sayesinde ekonominin daha hızlı gelişmesine ve ekonomik fırsatlara, ihtiyaçlara daha fazla imkan sağlanmaktadır.
3- Yürümek
Yürüyüş yapmayı sevmediğiniz harika bir şehir olabilir mi? Yürüyüşün teşvik edildiği ortamlar tasarlamak ve etkileşime izin veren insani mahalleler oluşturmak...Yürüyüş mesafesinde yaşamın genel gerekliliklerini mümkün kılan bir dağılmayı tasarlamak...Örneğin, işiniz, bankanız, marketiniz, hastaneniniz ve/veya okulunuz yürüme mesafesinde olsaydı, kendinize gün içinde ne kadar daha çok zaman ayırabilirdiniz, yürürken neler keşfedebilirdiniz.
4-Bisiklet
Özellikle, büyük kentlerde trafiğin yoğun olduğu kısa mesafeli ulaşım gereksinimlerinde, bisiklet ile
yolculuk etmek ne kadar kısa sürerdi? Bisiklet yollarına öncelik vermek, bisiklet ağı kurmak ve arabasız caddeler geliştirmek. Örneğin, bu konuda Çin artık her sokakta 6 metre bisiklet yolunu kabul eden yasalar benimsiyor ve bisiklet tarihlerine geri dönmek konusunda gayet ciddi gözüküyorlar.
5-Bağlantı kurmak
Tekil bir gidiş yönü yerine alternatif yolların izin verildiği bir sokak ağı geliştirmek ve tek bir çeşit yerine pek çok çeşit sokak oluşturmak. Bir yerden bir yere farklı yollardan geçişlere imkan vererek bağlantı kurmak. Şehir içinde kalmış atıl, boş kalan arazilerin topluma fayda sağlacak yönde değerlendirilmesi ve bu yönde sürekli bireylerin dinlenebileceği kanalların sunulması gerekir. Böylece, şehir zamana ve ihtiyaçlara göre şekillenebilir.
6-Ulaşım
Ulaştırmacılıkta daha fazla yatırım yapmalıyız. Özel araçlar veya ileride kullanımı düşünülen otonom
ulaşım araçları sorunumuzu çözmeyecekler ve hatta ileride sorunun kendisi olacaklar. Araçsız cadde ve sokakların oluşturulması, toplu taşımacılığın yoğun insan trafiğinin geçtiği noktalara kesintisiz, hızlı, güvenli ve konforlu olarak sağlanması esas teşvik edilmesi gereken konu.
Ayrıca, şehirler hakkında bir başka video daha izlenmesi tavsiye edilir.
Kaynak
